W obecnej chwili z uwagi na stan zagrożenia epidemicznego placówki oświatowe zostały czasowo zamknięte. Kształcenie ma charakter zdalny, a na rodziców spadł obowiązek wspierania dzieci w procesie nauki w sposób odmienny od tradycyjnych sposobów dotąd przez nich realizowanych. Oprócz codziennej opieki nad dzieckiem i wielu innych rozlicznych obowiązków, rodzice wykonują z dziećmi ćwiczenia otrzymywane od nauczycieli i terapeutów np.: za pośrednictwem poczty elektronicznej.

W swojej pracy zawodowej nierzadko otrzymuję od rodziców informację, że ich pociechy nie chcą ćwiczyć z nimi w domu, bo na ćwiczenia chodzą „do Pani Kasi” i uczą się w przedszkolu. Nie jest łatwe zachęcenie malucha, (który jest przyzwyczajony do pewnego rodzaju i rytmu zajęć z osobą „obcą”), do pracy z rodzicem, z którym łączy go inny rodzaj relacji niż z wychowawcą z przedszkola czy terapeutą z poradni. Dziecko, tak jak i człowiek dorosły, potrzebuje motywacji, żeby określoną czynność, zabawę czy zadanie chciało wykonywać. Dla przedszkolaka aktywność, jaką ma realizować, musi być przede wszystkim ciekawa, atrakcyjna, zawierać właściwą dozę nowości i stanowić wyzwanie możliwe do wykonania – tak, żeby nie odstraszyć i zniechęcić, a przyciągnąć uwagę i zaangażować.

Poniżej prezentuję kilka najważniejszych wytycznych, które mogą rodzicom ułatwić ćwiczenia w domu.

1. Rodzice, proponujcie dzieciom „zabawę”, a nie „naukę”. Niemal każdą czynność można wykonać w formie zabawowej. Unikajcie nudy i rutyny. Pamiętajcie, że dziecko łatwiej angażuje się w coś, co je ciekawi, co stanowi dla niego wyzwanie i wyzwala pozytywne emocje. Na przykład zamiast czytania nudnego (z punktu widzenia przedszkolaka) opowiadania o kapryśnej wiosennej pogodzie, weźcie parasol, kalosze, poskaczcie przez wymyślone kałuże, wykonajcie uśmiechnięte słońce z kolorowego papieru, posłuchajcie śpiewu ptaków, naśladujcie je.

2. Zachęcajcie dzieci do samodzielnego wykonywania ćwiczeń. Pomagajcie, kiedy jest to konieczne. Nic tak nie cieszy dziecka jak świadomość, że jest samodzielne i ma duży wkład w określoną zabawę. Ma to także ogromny wpływ na budowanie pozytywnej samooceny i ogólnej motywacji do nauki.

3. Wspierajcie dziecko w kreatywnym myśleniu i działaniu. Słuchajcie jego propozycji, uwzględniajcie jego pomysły i wykorzystujcie je w ćwiczeniach. Dzieci są niewyczerpanym źródłem pomysłów na świetną zabawę.

4. Stwarzajcie możliwość realizowania jego pasji i zainteresowań. Jeżeli np.: Adaś bardzo lubi samochody, to mogą być one wykorzystane w zabawie ruchowej, czy podczas liczenia. Jeśli Amelka jest fanką kolorowania, to podczas tej czynności możemy ćwiczyć wiele różnych funkcji i uzdolnień np.: orientacja kierunkowa i przestrzenna – „Teraz pokoloruj to, co jest z prawej strony piłki, zieloną kredką pomaluj kwiatek poniżej drzewka itp.” Kredki mogą zastąpić patyczki do liczenia, czy służyć do układania różnych wzorów. Najważniejsze, żeby dziecko zostało zachęcone do zabawy, a „przy okazji” wykonywało zaplanowane zadania.

5. Wybierzcie właściwy czas i miejsce do ćwiczeń. Stwórzcie odpowiednią atmosferę. Zapewnijcie spokój, ograniczcie nadmiar różnych bodźców (wyłączcie telewizor, wyciszcie telefon, uporządkujcie miejsce pracy, żeby nie było w pobliżu niepotrzebnych w danej chwili przedmiotów), postarajcie się o dobry humor. Oceńcie o jakiej porze w ciągu dnia dziecko jest najbardziej gotowe i chętne do ćwiczeń.

6. Uwzględniajcie zainteresowania, uzdolnienia i umiejętności dziecka. Dziecko łatwiej i z lepszym efektem wykona zadania, które będą odwoływały się do tego, co lubi, co go ciekawi, z czym sobie radzi.

7. Dostosujcie poziom trudności ćwiczeń do możliwości dziecka. Zaczynajcie od zadań łatwiejszych, stopniowo wprowadzajcie trudniejsze. Pamiętajcie, że zarówno zbyt łatwe zadanie, jak i zbyt trudne, może zniechęcić dziecko i obniżyć jego motywację do ćwiczeń. Obserwujcie postępy dziecka i wybierajcie zadania zgodnie z jego aktualnymi umiejętnościami i możliwościami. Modyfikujcie zabawy i zadania podążając za zmianami i postępami w umiejętnościach dziecka.

8. Starajcie się, żeby dziecko widziało pozytywny efekt swoich działań. Lepiej, żeby zadanie było krótsze, czy wykonane z niewielką pomocą dorosłego, a dziecko odczuło radość sukcesu, niż zniechęciło się porażką.

9. Z angażowaniem uczestniczcie w zabawie z dzieckiem. Żywo okazujcie emocje, z uwagą słuchajcie słów dziecka, cieszcie się ze wspólnie spędzanego czasu. W ten sposób pogłębiacie więź z dzieckiem, a także uczycie je, na własnym przykładzie, że „nauka” (dla dziecka zabawa) jest wartością w każdym wieku.

10. Wzbudzajcie i wzmacniajcie ogólną motywację do nauki, podkreślajcie wartość wiedzy. Uświadomcie dziecku, ze nauka ma praktyczne zastosowanie i ułatwia codzienne życie. Wskażcie, jakie konkretne korzyści z niej wynikają, np.: jeśli dziecko nauczy się czytać, to samodzielnie przeczyta swoje ulubione książeczki, jeżeli nauczy się liczyć, to sprawdzi, czy ma w skarbonce wystarczającą ilość pieniędzy na zakup wymarzonej zabawki itp.

11. Chwalcie i nagradzajcie dziecko. Doceniajcie starania dziecka, niezależnie od efektu końcowego. Podkreślajcie wysiłek włożony w wykonanie zadania: „Bardzo starałeś się ułożyć układankę, następnym razem na pewno sam zrobisz całą”. Starajcie się rozważnie dysponować nagrodami, gdyż dzieci szybko uczą się, że zrobią coś jedynie dla uzyskania nagrody. Warto wspierać motywację wewnętrzną dziecka, czyli potrzebę wykonania czegoś dla własnej przyjemności, z ciekawości, czy chęci uzyskania sukcesu bez zewnętrznych nagród.

12. Wdrażajcie dziecko do systematyczności, uczcie właściwej organizacji pracy. Systematyczne ćwiczenia utrwalają zdobywaną wiedzę i umiejętności, a umysł, który jest regularnie trenowany łatwiej przyswaja różne informacje, co wpływa na efektywną naukę. Postarajcie się, żeby każdego dnia w Waszym codziennym grafiku domowych aktywności znalazł się czas na wspólną naukę i zabawę. Warto pokazać dziecku jak może zaplanować swoje miejsce do nauki i zabawy, żeby te procesy przebiegały sprawniej i przyjemniej. Wpływ na to mają takie czynniki jak: porządek w miejscu pracy, odpowiednie oświetlenie, właściwa temperatura pomieszczenia, wybór właściwych pomocy i zabawek (niezbędnych do wykonania określonej czynności), stan fizyczny organizmu (zdrowie, odpowiedni wypoczynek) ograniczenie czynników zakłócających.

I na koniec, Drodzy Rodzicie, pomimo tych obowiązków, jakie nakłada na Was aktualna sytuacja i konieczność nowej formy pracy z dzieckiem, pozwólcie sobie na radość bycia z nim. Niech ten czas będzie nie tylko czasem ćwiczeń i nauki, ale także czasem na pogłębienie więzi rodzinnych i przeżywanie radości z przebywania z najbliższymi.

Opracowała: Aneta Żółw, Psycholog