W świecie komputerów XXI wieku dzieci i młodzież coraz rzadziej sięgają po książkę. Odchodzimy od czytania jako czegoś „staromodnego”, zapominając, że książka – utwór czytany, słuchany, przekazuje nie tylko słowa, ale i wewnętrzne przeżycia, utożsamia z bohaterami. Wzbogaca słownictwo poprzez zapamiętywanie słów – rymowanek, powiedzonek zawartych w utworze, pobudza wyobraźnię, myślenie.
Aby wychować twórczego obywatela potrafiącego posługiwać się informacją w różnej postaci konieczna jest jak najwcześniejsza inicjacja literacka dziecka. Potrzeba kontaktów z książką nie powstaje u dziecka samorzutnie. Nie będzie ono odczuwało jej braku, jeśli w ogóle nie będzie się z nią stykać. Potrzebę kontaktu z książką należy obudzić u dziecka w procesie jego wychowania. Jeśli chcemy, aby nasze dziecko czytało, musimy poświęcić mu więcej czasu i codziennie opowiadać mu baśnie, czytać bajki, opowiadania, wiersze. Dziecko musi widzieć rodziców czytających.
O rozwoju i rozbudzaniu umysłu dziecka w znacznym stopniu decydują najwcześniejsze lata życia, czyli ten okres, w którym pozostaje ono pod bezpośrednim wpływem rodziny. Bagaż intelektualny, jaki małe dziecko wynosi z domu, a w równym stopniu dyspozycje jego charakteru – wiara we własne siły, umiejętność pokonywania trudności, wytrwałość, wiara w sens wysiłku i umiejętność doprowadzania do końca rozpoczętej pracy, rzetelność i wewnętrzna potrzeba tworzenia czegoś pożytecznego – przesądzają o jego szkolnych i życiowych losach.
Co musi się stać by obudzić chęć czytania ?
Nasze dziecko będzie chciało czytać i uczyć się ponieważ:
- widzi, że sami czytamy, nawet gdy jesteśmy zmęczeni,
- w naszym domu są książki,
- ma kontakt z książkami od najmłodszych lat: pomagamy mu rozumieć rysunki w książeczce, pytamy co widzi na obrazkach, zachęcamy do opowiedzenia obrazka czy przeczytanego tekstu,
- oglądamy z dzieckiem figury, znaki, litery, które znajdują się w książkach, na pudełkach, etykietach, podajemy ich znaczenie (uczymy ich rozumienia),
- codziennie czytamy dziecku, rozmawiamy o przeczytanym fragmencie,
- namawiamy dziecko, by narysowało rysunek do przeczytanych treści,
- zachęcamy do opowiedzenia dalszego ciągu bajki,
- stwarzamy okazje do uczenia się na pamięć wierszyków, rymowanek,
- zachęcamy do czytania książek innym,
- wprowadzamy w świat liter przez zabawę (klocki, wycinanie z gazety, zaznaczanie w gazecie, lepienie z plasteliny, ciasta),
- ukazujemy potrzebę czytania w codziennych sytuacjach (przepis na budyniu, rozkład jazdy, imiona w kalendarzu, program telewizyjny),
- dobieramy literaturę do zainteresowań (sport, zwierzęta, motoryzacja),
- zachęcamy do tworzenia własnych opowiadań, wierszyków i ilustracji – komiksów,
- uczymy szacunku do książki (czyste ręce, zakładka, miejsce na półce)
Po co czytać na głos ?
Głośne czytanie dzieciom ma wiele zalet, a mianowicie:
- Wzmacnia więzi rodzinne, poczucie bezpieczeństwa, miłości. Chwile spędzone wspólnie z dzieckiem na głośnym czytaniu pozostawiają trwały i niezapomniany ślad w świadomości dziecka, na zawsze kojarzą się z ciepłem matczynego głosu, uśmiechu, czułym uściskiem w matczynych ramionach.
- Zapewnia emocjonalny rozwój dziecka (dostarcza wzruszeń, doznań emocjonalnych, umożliwia poszukiwanie rozwiązań własnych problemów życiowych). Odpowiednio dobrana książka może stać się znakomitym narzędziem w ręku rodziców, czy nauczycieli w rozwiązywaniu doraźnych problemów wychowawczych. Tak się dzieje najczęściej w przypadku dzieci młodszych, u których fascynacja bohaterem książkowym jest znacznie bardziej żywa i dosłowna, skłonność do naśladowania – większa, a przedział między życiem realnym, a książkową fikcją w ich świadomości rysuje się znacznie słabiej. Sytuacje literackie są często odwzorowywane w zabawie, zaś postacie literackie biorą udział w kształtowaniu się systemów ocen, nawyków życia codziennego. Chętnie naśladują w zabawach i inscenizacjach postępowanie bliskich im bohaterom. Często same tworzą z niezwykłą pomysłowością, interesujące opowiadania i historyjki, które pozwolą bez lęku spojrzeć na swoje problemy i uczą jak pomagać sobie samemu w trudnych sytuacjach.
- Rozwija intelekt dziecka: język, pamięć i wyobraźnię, uczy myślenia, poprawia koncentrację, poszerza wiedzę ogólną, a przez to ułatwia naukę, pomaga odnieść sukces w szkole.
- Uczy wartości moralnych, wpływa na zmianę postaw.
- Wzmacnia poczucie własnej wartości dziecka (zaletą głośnego czytania jest to, że dziecko widząc, iż rodzic co wieczór odkłada wszystkie zajęcia, by pobyć razem z nim, czuje się docenione, co buduje poczucie jego własnej wartości).
- Zapobiega uzależnieniom od telewizji i komputera.
- Rozbudza i pielęgnuje pojawiającą się chęć czytania, która być może z czasem przekształci się w potrzebę czytania.
Słowem podsumowania…
Zachęcałabym do kontynuowania głośnego czytania dziecku również na pierwszym etapie szkoły podstawowej. Wystarczy 20 minut czytania dziennie, ale warto robić to systematycznie. I nawet, jeśli nasze pociechy umieją już same czytać, nie należy zaprzestawać rodzinnego rytuału
Konsekwencje głośnego czytania, czy czytania w ogóle widać już w początkowych latach nauki szkolnej. Oczywistym jest, że dzieci, którym czytano w domu szybciej się uczą czytać, łatwiej przyswajają sobie wiedzę i łatwiej jest im się wypowiadać na lekcjach języka polskiego. Szybciej też rozwiązują zadania matematyczne, gdyż ich logiczne myślenie zostało „wytrenowane” podczas słuchania czytanych tekstów.
Opracowała: Marta Miazga – pedagog PPP w Biłgoraju
Zdjęcie przez formularz PxHere
